با توجه به اهمیت روزافزون مبحث رمز ارزها ( ارزهای رمزنگاری شده یا همان ارزهای دیجیتال ) در این نوشتار برآن شدیم تا وضعیت کشورمان را در رابطه با رمزارزها و به ویژه ارز دیجیتال ملی بررسی کنیم. این نوشتار پس از بررسی کلیه نظرات موافق و مخالف از جمله موضع بانک مرکزی ، نهادهای مرتبط و فعال در حوزه رمز ارزها و نیز کارشناسان موافق و مخالف پیش روی شماست و پس از خواندن آن سوالی در این زمینه در ذهن تان باقی نخواهد ماند.
قبل از ورود به بحث اصلی نیاز است با مفاهیم “رمزارز” و “بلاکچین” آشنا شوید زیرا این کلمات را به دفعات خواهید خواند و بهتر است در ابتدا کاملا آن ها را بدانید.
رمز ارز چیست؟
رمز ارز همان طور که از نام ان پیداست ارزی ست که رمزگذاری شده ! با خواندن مشخصات رمز ارزها که درادامه می آید کاملا متوجه می شوید که آن ها چه هستند و چگونه کار می کنند . با ما همراه باشید.
رمز ارزها دیجیتالی هستند
رمز ارز برخلاف اسکناس یا سکه هیچ نمود یا نشان فیزیکی ندارد بلکه تنها بر روی کامپیوترها و به صورت دیجیتالی وجود دارد.
رمز ارزها در هیچ جایی متمرکز نیستند
شبکه ای از هزاران کامپیوتر را در نظر بگیرید . افراد زیادی معاملات و تراکنش های خود را از طریق رمزارزها انجام می دهند. هیچ سرور مرکزی یا کامپیوتری وجود ندارد که رمزارزها بر روی آن متمرکز باشند و همین مساله باعث امنیت بالای رمزارزها می شود. به این شکل که هیچ شخص یا نهادی بر آن ها کنترل ندارد.
انتقال رمزارزها به صورت همتا به همتاست
اشخاص برای تراکنش ها یا معاملات خود به صورت آنلاین از رمزارزها استفاده می کنند به عنوان مثال وسیله ای می خرید و به صورت آنلاین از حساب رمزارز خود پول آن را می پردازید. در این جا ارتباط شما با فروشنده به صورت مستقیم است و هیچ واسطه ای مانند بانک و… درمیان نیست.
در دنیای واقعی ما به بانک ها اعتماد کرده و پولمان را نزدشان به امانت می گذاریم در این صورت بانک به عنوان شخص ثالث معتمد در نظر گرفته می شود اما در دنیای رمز ارزها شخص ثالث معتمد وجود ندارد و همه چیز به صورت مستقیم انجام می شود که این مزیت بزرگی ست.
نام مستعار
برای استفاده از ارزهای دیجیتال و تملک ان ها شما مجبور نیستید اطلاعات شخصی خود را وارد کنید زیرا هیچ قانونی برای مالکیت آن ها وجود ندارد . پس حواستان حسابی به رمزهای عبور حساب تان باشد. اطلاعات مربوط به رمزارزهایتان اگر گم شود هیچ راهی برای برگرداندن آن ها وجود ندارد.
عدم نیاز به اعتماد
برای استفاده از ارزهای دیجیتال به هیچ واسطی نیاز نیست پس ابدا نگران چگونگی اعتماد کردن به دیگران نخواهید بود.
شرایط امن با رمز نگاری
اطلاعات هر شخص در این سیستم رمزنگاری می شود و تقریبا هک کردن آن غیر ممکن است. کد ویژه و مخصوص هر کاربر باعث می شود اطلاعات وی تنها در اختیار خودش باشد و دیگران به این اطلاعات دسترسی نداشته باشند.
رمز ارزها بدون مرز هستند
به ارزهای رمزنگاری شده ارز بدون مرز می گویند به این معنی که به راحتی می توان آن ها را به سراسر جهان ارسال نمود. در حالیکه ارز فیات (ارز داخلی مخصوص هر کشور) برای انتقال در سطح جهانی با چالش های فراوانی رو به روست.
ارزهای دیجیتال چگونه به وجود آمدند؟
در اوایل دهه ۱۹۹۰ در حالی که هنوز خیلی از مردم نمی دانستند اینترنت چیست سایفرپانک ها (Cypherpunk) به استفاده از اینترنت ،کشف راه های جدید برای راحت تر شدن زندگی مردم و حذف اشخاص ثالث معتمد فکر می کردند.
مهم ترین دغدغه آن ها ایجاد یک پول دیجیتال بود . پروژه های دیجی کش (Digicash) و سایبرکش (Cybercash) متاسفانه با وجود تلاش بسیار و به دلیل ناکامل بودن نتیجه راضی کننده ای نداشت و در انتهای قرن ۱۹به شکست انجامید.
در سال ۲۰۰۹ نخستین سیستم پول دیجیتالی ساخته شد که تماما غیر متمرکز بود . ساتوشی ناکاموتو که هیچ کس نمی داند زن است یا مرد یا اصلا گروه است یا یک شخص ، خالق این سیستم است.
پروژه موفق ساتوشی “بیت کوین” نام دارد ، ارز معروفی که اگر علاقه مند به مطالعه در مورد رمز ارزها باشید همه جا نام آن را می شنوید. بیت کوین در واقع پایه خلق رمز ارزهای پس از خود است. این رمز ارز به شدت محبوب است و تمایل افراد برای تملک آن پیوسته در حال افزایش است.
به جز بیت کوین و پس از آن رمزارزهای دیگری از جمله لایت کوین و اتریوم نیز به بازار آمده اند. یک فناوری مهم به نام “بلاک چین” وجود دارد که برای درک رمز ارزها حتما باید آن را بشناسید. بلاکچین اصلی ترین دلیل تفاوت های میان ارز فیات و ارزهای دیجیتال است که نقش ان در موفقیت ارزهای دیجیتال مسلم است.
بلاک چین چیست؟
بلاک چین یک پایگاه داده اشتراکی (DTL) است که اطلاعات مربوط به تراکنش ها در آن ذخیره می شود و اکثر رمز ارزها از آن استفاده می کنند.به جهت حذف اشخاص ثالث معتمد به بلاکچین احتیاج داریم.
همه تراکنش هایی که انجام می دهید در بلاکچین ذخیره می شود پس از اضافه شدن اطلاعات به بلاک چین امکان حذف یا تغییر آن وجود ندارد، این اطلاعات در بلاک چین باقی می ماند و همگان می توانند آن را مشاهده کنند اما هیچ کس کنترلی بر آن ندارد. گروه های اطلاعاتی که بلاک نامیده می شوند یکی یکی به پایگاه داده یا همان بلاک چین اضافه می شوند و فهرست بسیار طویلی به وجود می آورند.
اولین بلاک چین توسط ساتوشی ناکاموتو و برای بیت کوین طراحی شده است.
ایده اجماع (Consensus) از بزرگ ترین تفاوت های ارزهای دیجیتال با سیستم بانکداری متداول است. بلاکچین در شبکه ای از هزاران کامپیوتر که به هر کدام گره (Node) می گوییم ذخیره می شود اطلاعات جدید تنها در صورتی به بلاکچین اضافه می شوند که بیش از نیمی از گره ها این اطلاعات را تایید کنند ، به این روش اجماع می گوییم.
ارزهای دیجیتال و نجات دنیا
ارزهای دیجیتال مانند هر پدیده دیگری منتقدان و مخالفان خود را دارد و عده زیادی معتقدند رمزارزها شور و هیجانی ست که می گذرد و قرار نیست تاثیری قابل توجه از خود بر جای بگذارد.
اما در حقیقت این گونه نیست. تفاوت های مسلم و امید بخش ارزهای دیجیتال با سیستم های کلانی مثل بانک ها نوید بخش این است که دنیا توسط رمزارزها به جای بهتری تبدیل خواهد شد.
قدری به این مسائل فکر کنید:
- آژانس اعتبارسنجی اکوئیفکس(Equifax) اطلاعات شخصی تعداد زیادی از مشتریان خود(بیش از ۱۴۰۰۰۰۰۰۰ نفر) را به یک باره از دست داد در حالی که هیچ راهی برای برگرداندن این اطلاعات نداشت.
- بانک ها در سال ۲۰۰۸ با اشتباهات متعدد تریلیون ها دلار هزینه در بحث مالیات به جامعه تحمیل کردند و اقتصاد جهانی را به فروپاشی کشاندند.
- فیسبوک در سال های اخیر مجبور شد به دلیل فروش اطلاعات کاربران از آن ها عذرخواهی کند.
اما با ساز و کار بلاک چین و رمزارزها اطلاعات از دست رفتنی نیست ، هیچ کس نمی تواند در اطلاعات دیگری دست ببرد و هیچ قدرتی وجود ندارد که بر اطلاعات بخشی از کاربران یا همه آن ها تسلط داشته باشد.
تصور کنید چیزی بیش از ۲۵ درصد از کمک های سازمان ملل به دلیل فساد واسطه ها به دست مردم سوریه نمی رسید و چه راهکاری انتخاب شد؟ استفاده از رمزارز اتریوم.
حتی می توان از فناوری بلاکچین برای برگزاری انتخاب سالم استفاده کرد و هزاران مورد دیگر که در این مقال نمی گنجد. بنابراین رمزارزها قابلیت آن را دارند که دنیا را به مکانی عادلانه ، امن و زیبا تبدیل کنند.
رویکرد کشورهای مختلف در رابطه با ارزهای دیجیتال
همان طور که پیش تر اشاره شد رمزارزها بر بستر بلاک چین یا بسترهای مشابه کار می کنند که مثل یک دفتر کل ، سوابق همه تراکنش ها در آن ذخیره می شود و یک رونوشت از هر تراکنش بر روی تمام رایانه ها ذخیره می شود پس این سیستم ایمنی بالایی در برابر هک دارد .مفاهیمی مثل رمز عبورعمومی و اختصاصی ، کیف پول و… از ملزومات کار با رمز ارزهاست. درست است که احتمال هک در این سیستم پایین است اما به هر حال ممکن است در مراحلی از انجام کار این اتفاق بیافتد و در این صورت هیچ راهی برای بازگرداندن اطلاعات یا پول دیجیتال وجود ندارد.
به جهت استفاده اصولی و درست از رمزارزها و جلوگیری از هرگونه استفاده غیر قانونی تنظیم مقررات برای رمزارزها بسیار حیاتی است . در این راستا تعدادی از کشورها به دلیل نداشتن قوانین مناسب و کافی و به جهت جلوگیری از انجام امور غیر قانونی ، صورت مساله را پاک کرده و استفاده از رمزارزها را غیرقانونی اعلام کرده اند و تعدادی دیگر با وضع قوانین سعی در مهار کردن فعالیت با رمزارزها در چارچوب های صحیح قانونی دارند.
رویکرد تعدادی از کشورها در این مورد را بررسی می کنیم:
ایالات متحده آمریکا
آمریکا در مورد رمزارزها و شرایط آن سخت گیرانه عمل می کند به شکلی که ممکن است با توجه به شرایط در یک ایالت استفاده از ارزهای دیجیتال مجاز باشد و برای دیگران غیرمجاز.
کمیته بازرگانی معاملات رفتار ملایمی در رابطه با ارزهای دیجیتال در پیش گرفته و انجام معاملات با آن ها را مجاز اعلام کرده است در نتیجه بر گرایش مردم و قیمت رمزارزها افزوده شده است.
سازمان بورس و اوراق بهادار سکه های دیجیتال را به رسمیت می شناسد و آن ها را در زمره اوراق بهادار به حساب می آورد اما مقررات دشواری برای عرضه آن ها در نظر گرفته است .
خزانه داری دیدگاه مثبتی نسبت به این قضیه ندارد و از بابت مسائلی مانند پولشویی نگران است .
سازمان های مالیاتی معاملات با رمزارزها را به رسمیت می شناسد و معتقد است سود و زیان حاصل از این معاملات باید تعیین شده و برای آن ها مالیات مشخص شود البته با توجه به انجام این معاملات بر بسترهای گوناگون انجام این کار بسیار دشوار خواهد بود.
ونزوئلا
ونزوئلا از کشورهای آمریکای جنوبی است که با سیاست های ایالت متحده به شدت مخالف است . تنش های سیاسی و تحریم ها علیه این کشور باعث شد به استفاده از رمزارزها بسیار جدی تر فکر کند تا جایی که اکنون در زمینه استفاده از رمزارز ملی پیشرو به حساب می آید. رمزارز ملی ونزوئلا پترو نام دارد و پشتوانه هر واحد آن یک بشکه نفت ونزوئلا می باشد.
درست است که ترامپ پترو را تحریم کرد و در نتیجه صرافی های بین المللی از ثبت آن خوددداری نمودند اما رئیس جمهور ونزوئلا جهت جبران این تحریم به اعضای اپک پیشنهاد استفاده از پترو را جهت خرید و فروش نفت داد و هم چنان در حال کار بر روی توسعه ارزهای دیجیتال ملی خود می باشد.
چین
هرگونه فعالیت با رمزارزها از جمله فعالیت با وب سایت ها و اپلیکیشن های این حوزه ، مبادلات ، عرضه سکه دیجیتال و… را غیرقانونی اعلام کرده است.
ژاپن
این کشور را می توان از لیبرال ترین مناطق آسیایی در برخورد با رمزارزها دانست.
بیت کوین به عنوان پول قانونی در آن شناخته می شود و البته روش مشخصی برای معاملات وجود دارد. در دو سال اخیر هکرها توانستند بیشتر از نیم میلیارد دلار به سرمایه گذاران هزینه تحمیل کنند که در نتیجه این اتفاق قانون گذاران به بازنگری شرایط و قوانین استفاده از رمزارزها پرداختند.
انگلستان
رمزارز در این کشور به عنوان پول قانونی تلقی نمی شود اما یک چارچوب قانونی برای استفاده از آن وجود دارد .رمزارزها باید در بازار و کسب و کارهای تعیین شده و با شرایط خاص استفاده شوند ، قوانین مبارزه با پولشویی باید رعایت شود . کسب و کارها ملزم به ثبت اطلاعات خود در سامانه هستند تا فعالیت آن ها وجهه قانونی داشته باشد.
کانادا
اولین کشوری ست که قانون ملی را برای رمزارزها ارائه کرده است ، در زمینه فناوری بلاکچین فعال است و بانک مرکزی کانادا برای پرداخت های کلان از آن استفاده می کند . با این حال کانادا رمزارز را به عنوان پول قانونی به رسمیت نمی شناسد.
کره جنوبی
مبادلات ارز مجازی در آن در سطح وسیعی انجام می گیرد. در یک دوره زمانی دولت قصد توقف این مبادلات را داشت که به دلیل محبوبیت فراوان رمزارزها و فشار مردم این امر محقق نشد.
سوئیس
قطب عرضه اولین سکه ها سوئیس است. کارگروهی به منظور نظارت، یکپارچگی و اطمینان از فعالیت های قانونی در مورد رمزارزها به صورت مداوم در حال فعالیت است. این کشور تلاش می کند تا خود را به عنوان کشوری فعال و امن در مبادلات با رمزارزها معرفی نماید.
سنگاپور
سعی در انجام پرداخت های بین بانکی از طریق بلاکچین دارد و به پیشواز فناوری های جدید می رود.
روسیه
در حال وضع قوانین و بررسی چگونگی اجرای قوانین در مورد رمزارزها است .
استرالیا
ارزهای دیجیتال را به عنوان پول تلقی نمی کند و در نتیجه قانون مالیاتی مشخصی نیز برای آن ندارد و هم چنین هیچ دستورالعمل واضح دیگری در رابطه با رمزارزها در این کشور وجود ندارد.
مزایا و معایب رمزارز ملی منتشر شده توسط بانک های مرکزی
از اهداف اصلی ایجاد رمزارزها حذف واسطه ها از جمله بانک ها بود به شکلی که مردم مستقیما و بدون دخالت هیچ شخص یا سازمان دیگری کنترل دارایی هایشان را در دست بگیرند. اما در این میان تعداد زیادی رمزارز و توکن به وجود آمده است که اهداف شان متفاوت است.
بانک ها در این میان می خواهند از بستر رمزارزها استفاده کرده و رمزارز ملی ایجاد کنند و در حقیقت تمایل به ادامه کنترل معاملات و.. دارند. ونزوئلا، تایلند، سنگاپور، هنگ کنگ، سوئد، سنگاپور، کانادا و انگلیس از دیگر کشورهایی هستند که در زمینه رمزارز ملی مشغول به فعالیت هستند.
با توجه به تجربیات کشورهای نام برده شده در زمینه رمزارز ملی ، به بررسی مزایا و معایب اجرا و استفاده از این رمزارزهای ملی می پردازیم.
مزایا:
مسلما رمزارز ملی مرزهای رمزارزها را جا به جا می کند و طرفداران بیت کوین و رمزارزهای مشابه به دلایلی مانند تمرکز و نظارت بانک ها بر رمزارز ملی با آن مخالف هستند.
اما از نگاه بانک های مرکزی رمزارز ملی مزیت هایی در جهت توسعه کشورها دارد. از جمله این مزیت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تسریع رشد اقتصادی
بانک کانادا در یک بررسی کامل از رمزارز ملی خود به این نتیجه رسید که انتشار این ارزها تا ۶۴ درصد تابع مصرف کشور را افزایش خواهد داد و برای آمریکا این عدد می تواند تا ۶/۱ درصد هم برسد.
برخی اقتصاد دانان معتقدند اگر پیاده سازی ارزهای دیجیتال توسط بانک ها هزینه معقولی داشته باشد می تواند باعث بهبود اوضاع اقتصادی شود.
کارآمدتر شدن سیاست های مالی:
اگر رمزارز ملی در کنار ارز رایج کشور موجود باشد احتمالا رفاه اقتصادی کاهش می یابد اما اگر ارز رایج حذف شود رمزارزها می توانند منجر به رفاه اقتصادی بیشتر و بهتری شوند.
با توجه به قابلیت های بلاک چین در ثبت و پیگیری تراکنش ها و شفافیت آن در این زمینه ، برای بانک های مرکزی اجرای سیاست های مالی شان بسیار راحت تر از گذشته خواهد بود.
دسترسی و توزیع آسان تر
بنا بر گزارشی از بانک مرکزی نیوزیلند ، ارز دیجیتال نسبت به ارز رایج کشور امن تر، قابل دسترس تر و آسان تر معرفی شده است. هنگام اجرای سیاست هایی مانند کاهش ارزش پول نسبت به قیمت قانونی آن ،رمزارزها را می توان خیلی راحت به پول نقد تبدیل کرد.
کارمزد پایین برای تراکنش ها
نسبت به ارزهای رایج اجرای سیاست های پولی بر روی رمزارزها بسیار راحت تر است و ارز دیجیتال حاکمیتی کارمزد بسیار پایین تری برای تراکنش ها دارد.
وابستگی کمتر به دلار
برای کشورهایی که ارزش و قیمت دلار در معاملات شان تاثیرگذار است رمزارز ملی می تواند کمک کننده باشد. به عنوان مثال ونزوئلا با رمزارزملی پترو قرار است وابستگی اقتصاد خود به دلار را کاهش دهد و از فشار تحریم های آمریکا بر خود بکاهد.
راهی برای دور زدن تحریم ها
در مورد این کاربرد ارزهای دیجیتال اما و اگرهای فراوانی وجود دارد . عده ای معتقدند می توان این کار را انجام داد و عده ای می گویند شدنی نیست. به هر حال برخی دولت ها که تحت تحریم آمریکا قرار گرفته اند در تلاش اند با رمزارز ملی تحریم را دور بزنند.
برخی پژوهشگران حوزه رمزارزها و بلاک چین می گویند در صورت برآورده شدن چندین پیش شرط می توان از رمزارزها برای دور زدن تحریم ها استفاده کرد مثلا در مورد ایران اگر بتوان با رمزارزها شرایط آسان تری برای تجارت فراهم نمود فشار تحریم ها کم خواهد شد.
اما همان طور که گفته شد در این مورد اما و اگرهای فراوانی وجود دارد.
در سال گذشته پیشرفت های قابل توجهی در زمینه نظارت بر رمزارزها اعمال شده است. OFAC یا همان اداره کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا قوانین تحریم های ایالت متحده را بیشتر از پیش اجرا می کند.
در سال گذشته آدرس های بیت کوین دو نفر ایرانی توسط OFAC مورد حمله قرار گرفت. حمله سایبری این دو شخص به شبکه ارتباطی آمریکا چنین پیامدی برایشان داشت. برخی کارشناسان معتقدند این عمل یعنی نظارت دولت مردان بر رمزارزها نیز وجود دارد و در نتیجه این ارزها آن قدر که فکر می کنیم مطمئن نیستند.
و نیز برخی کارشناسان می گویند اقدامات اخیر OFAC نشان دهنده این است که دولت ایالت متحده با دقت و جدیت بیشتری بر توقف استفاده از رمزارزها توسط ایران، ونزوئلا و کره شمالی تمرکز کرده است. می توان گفت صنعت رمزارزها میان درگیری های سیاسی گیر افتاده است.
معایب رمزارزهای ملی
از نظر مخالفان رمزارزهای ملی معایبی دارد از جمله مواردی که در زیر توضیح می دهیم:
هزینه های راه اندازی
هزینه ایجاد و نگه داری ارزهای دیجیتال ، بزرگ ترین مشکل بر سر راه انتشاراین ارزهاست. مراحل مختلف ایجاد یک شبکه بلاک چین، ایجاد توکن و کوین، ایجاد بازار اولیه برای معاملات و جهانی نمودن رمزارز ایجاد شده نیازمند تخصص و هزینه های بسیاری ست.
مقیاس پذیری شبکه بلاک چین
رمزارز ملی کشور باید متشکل از شبکه ای قدرتمند با توان پردازش بسیار بالا باشد که مثلا بتواند جوابگوی پردازش های مربوط به ۱۰۰ میلیون کاربر باشد. اما هیچ شبکه بلاک چینی در حال حاضر چنین قدرت بالایی ندارد به عنوان مثال هیچ بلاک چینی نمی تواند در قدرت پردازش تراکنش ها با توان شبکه پرداخت ویزا مقابله کند.
هنوز برای بانک ها در این مورد راه حلی وجود ندارد.
به خطر افتادن حریم خصوصی شهروندان
اگر رمزارز ملی بر روی شبکه بلاک چین خصوصی منتشر شود، حریم خصوصی افراد در معاملات به خطر می افتد.
با این شرایط بانک مرکزی می تواند تسلط کامل بر همه تراکنش ها داشته باشد که این با ماهیت ارزهای دیجیتال و خصوصیت غیرمتمرکز بودن آن در تضاد است. بسیاری از فعالان مدافع حقوق بشر معتقدند رمزارز ملی ابزاری است برای سرکوب و کنترل بیشتر مردم توسط حکومت های دیکتاتوری.
آن ها معتقدند با توجه به این که هدف اصلی رمزارزها حذف واسطه هایی مانند بانک و موسسات مالی از معاملات است این که بانک ها می خواهند رمزارز ملی ایجاد کنند به ضرر شهروندان است. به نظر می رسد برای اظهار نظر قطعی در مورد رمزارزها مشخصا رمزارزهای ملی به گذر زمان احتیاج است تا ببینیم بانک ها در این مورد چگونه عمل می کنند و کلا چه میزان توانایی در انجام آن دارند و مهم تر این که واکنش مردم به این رمزارزها چگونه خواهد بود.
موضع ایران در رابطه با ارزهای دیجیتال و به ویژه رمزارز ملی
با توجه به گسترش استفاده ار رمزارزها در بازارهای جهانی ضرورت تعیین تکلیف رمزارزها در ایران مسلم و حیاتی ست. محمود طالبی دبیر کل بانک مرکزی پیشتر در گفتگو با خبرگزاری ها از بلاک چین و رمزارزها گفته بود.
گفتگوهای انجام شده بیش از هر چیز نشان دهنده این است که بانک مرکزی مطالعات و تحقیقات خود در مورد ارزهای دیجیتال و بلاک چین و نیز زمینه های دیگری که بلاک چین در حوزه مالی فراهم می کند را ادامه می دهد.
بانک مرکزی موضوع رمزارزها را پیچیده و نیازمند بررسی های کارشناسانه و دقیق می داند که نمی توان خیلی زود در مورد آن تصمیم گیری کرد. و نیز سعید مهدیون ، معاون تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی پیشتر در گفت و گو با ایرنا از بیم و امیدهای صنعت رمزارز ایران سخن گفت.
وی گفت :
” فناوری بلاک چین پیشرفتی بی نظیر است که در بسیاری زمینه ها از جمله احراز هویت و ثبت و معاملات مالی می توان از آن استفاده کرد.
مرکز ملی فضای مجازی از نهادهای تصمیم گیرنده در مورد رمزارزهاست که نسبت به بلاک چین و ارزهای دیجیتال نگاه پذیرایی دارد. این مرکز پیشتر ، پیش نویسی در مورد ارزهای رمزنگار به هیات دولت تسلیم کرده است تا با اعلام نظر دیگر نهادهای تصمیم گیرنده از جمله بانک مرکزی و سازمان بورس تصمیم مناسب اتخاذ شود.
با توجه به عدم وضع قوانین در مورد چگونگی استفاده از رمزارزها در کشورمان و با وجود اعلام ممنوعیت استفاده از آن توسط شورای عالی مبارزه با پولشویی فعالیت با ارزهای رمزنگار در داخل کشور وضعیتی خاکستری دارد و متاسفانه میزان کلانی ارز از کشورمان خارج شده است.
تعیین تکلیف رمزارزها و رمزارز ملی توسط بانک مرکزی می تواند به این اوضاع سر و سامان بخشد.”
ریال پشتوانه ارز دیجیتال ملی و تکلیف دیگر رمزارزهای داخلی
۵ ماه پیش ابوطالب نجفی مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک جزئیات رمزارز ملی ایران را اعلام کرد و خبر داد که این رمزارز به زودی در اختیار بانک های تجاری قرار می گیرد.
سید ابوطالب نجفی گفت :
“به درخواست بانک مرکزی رمزارز ملی ایران توسط شرکت خدمات انفورماتیک طراحی شده و در حال توسعه می باشد. هدف استفاده از فناوری های نوین به جهت گسترش و تسهیل خدمات نظام بانکی است. بانک مرکزی نهاد صادر کننده رمزارز ملی است و این ارز می تواند بدون هیچ واسطه ای میان افراد جا به جا شود.
وی ادامه داد:
“رمزارز ملی یکی از کاربردهای زیرساخت زنجیره بلوک شبکه بانکی است که طراحی و تولید کرده ایم. در حال حاضر رمزارز ملی در حال بررسی و توسعه می باشد و پس از تایید بانک مرکزی در سیستم بانکی کشور قابل استفاده خواهد بود. به عنوان اولین گام رمزارز ملی و زیرساخت زنجیره بلوک بانکی در اختیار بانک های تجاری قرار می گیرد تا به عنوان توکن و ابزاری جهت پرداخت در مبادلات و معاملات بانکی از آن استفاده شود.
نجفی معتقد است از مهم ترین مسائل مربوط به رمزارز ملی پشتوانه این رمزارز است که واحد پول رسمی کشور یعنی ریال بدین منظور انتخاب شده است ، اما این به چه معنی است؟
به ازای صدور هر واحد رمزارز ملی معادل ریالی آن در بانک مرکزی مسدود می شود بنابراین صدور رمزارز ملی به هیچ عنوان باعث خلق نقدینگی نمی شود. رمزارز ملی بر بستری خصوصی همانند یک بلاک چین خصوصی صادر می شود و به همین دلیل قابلیت استخراج ندارد .
برخی دیگر نهادها همانند پست بانک نیز رمزارز تولید می کنند اما هیچ رمزارزی به جز رمزارز تولید شده توسط بانک مرکزی رمزارز ملی نمی باشد. دیگر رمزارزهای تولید شده توسط دیگر نهادها رمزارزهای خصوصی منتشر شده توسط ICO ها به حساب می آید که می تواند بر اساس سیاست های بانک مرکزی دارای پشتوانه یا فاقد آن باشد.”
نجفی در مورد ادعای استفاده از ارزهای دیجیتال در زمان تحریم برای دریافت پول از دیگر کشورها گفت:
“با وجود این که از نظر فنی این امر امکان پذیر است اما چالش مهم این ادعا در حوزه تعاملات سیاسی ست . در این نوع از مبادلات بین المللی که حجم تبادل در آن ها بالاست قوانین و پروتکل های بسیار سخت گیرانه ای وجود دارد که رمزارزها از پس آن برنخواهند آمد و ریسک امکان پولشویی نیز در این میان وجود دارد.
نجفی ادامه داد:
“پیاده سازی یک زیرساخت کامل که تمام خدمات بانکی با استفاده از فناوری های جدید بر روی آن اجرا شود حداقل به ۱۰ سال زمان احتیاج دارد. بانکداری الکترونیک در کشور ما توسعه مناسبی پیدا کرده است اما هم چنان با فرآیندهای بانکداری دیجیتال فاصله زیادی داریم و برای پیشرفت هر چه بیشتر نیاز به تحقیقات و فعالیت های گسترده تری وجود دارد.
نگرانی ها در مورد رمزارز ملی
در دی ماه سال ۹۷ خبرگزاری ها از یک نگرانی در مورد رمزارز ملی ایران سخن گفتند اما آن نگرانی چه بود؟
پیشتر در کنگره آمریکا لایحه ای به منظور مقابله با هر گونه تلاش کشورمان در مورد طراحی یک رمزارز ملی تهیه و ارائه شد . مایک گالاکر نماینده ی جمهوری خواهی که این لایحه را تهیه کرده بود خواستار تحریم کامل ایران در رمزارزها بود.
نمایندگان کنگره آمریکا اعلام کرده بودند ایران مانند ونزوئلا قصد دارد با فعالیت هایی در زمینه رمزارزها تحریم ها را دور بزند لذا باید لایحه ای با عنوان “قانون ممنوعیت اقدامات غیر قانونی ایران” به اجرا درآید.
ارز رمزنگاری که با پشتوانه ریال و توسط شرکت خدمات انفورماتیک تهیه شده به عنوان رمزارز ملی ایران طراحی شده و در حال توسعه می باشد.
آمریکا با تلاش هایش علیه ایران توانسته بسیاری از صرافی های رمزارز از جمله صرافی های معتبر و بزرگ بین المللی که اکثر مشتریان و سهامداران شان آمریکایی هستند را از همکاری با ایران در زمینه رمزارزها بازدارد. آمریکا بسیار در تلاش است تا راه توسعه و گسترش رمزارز ملی ایران را مسدود کند.
کارشناسان معتقدند با این که آمریکا می تواند در صرافی های بین المللی به تحریم رمزارز ایران بپردازد اما نمی تواند رمزارز ملی را تحریم کند. ایران می تواند از کشورهای دوست کمک گرفته و روابط مالی و بانکی خود را با آن ها از طریق رمزارز انجام دهد و رمزارز خود را به عنوان ابزار تسویه در شبکه بانکی تبدیل کند. البته این در حالتی ست که ایران بخواهد رمزارز ملی خود را گسترش داده و در بازارهای جهانی از آن استفاده کند که هنوز بر سر این مساله میان بانک مرکزی ، نهادهای مرتبط دیگر و کارشناسان توافق جمعی وجود ندارد.
هم چنین سهیل نیکزاد عضو هیات مدیره انجمن بلاک چین در هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت به طرح دغدغه های خود پرداخت.
وی گفت : بلاک چین نظام بانکی دنیا را متحول ساخته است و تغییرات بسیار جدی تر از آن است که ما می پنداریم . در مورد رمزارزهای ملی باید بگویم فعالیت در زمینه رمزارزها در کشور ما از کار معدن هم سخت تر است . استفاده از فناوری در کشور ما بسیاری اوقات با سیستم های متمرکز فعال ، در تعارض است. در این میان دولت ، بانک ها و… باید برای استفاده راحت تر از فناوری کمک کنند. ما باید رمزارزی جهانی داشته باشیم تا همه از مزایای آن استفاده کنند و نباید تولید رمزارز در اختیار یک سازمان خاص قرار گیرد.
۴ ویژگی ارز دیجیتال ملی ایران که به نگرانی ها می افزاید
همان طور که قبلا گفتیم ارز دیجیتال ملی مزایا و معایبی دارند.
در این قسمت از دید کارشناسان مخالف و شهروندان به بررسی معایب ارز دیجیتال ملی ایران و توضیح ۴ مورد از مهمترین معایب آن می پردازیم.
پس از گمانه زنی های فراوان درباره ایجاد ارز دیجیتال ملی بر پایه ریال،هیچ مقام مسئول ی وضعیت دقیقی از مراحل اجرای این رمزارز یا ویژگی های آن در اختیار رسانه ها و مردم نگذاشته است. جملاتی که به صورت مداوم در این مورد می شنویم شامل چند جمله می باشد:
“در حال طراحی ست”
“در حال توسعه است”
“در حال بررسی ست”
طبق نظر کارشناسان مخالف با اجرای ارز دیجیتال ملی ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهان ارز دیجیتالی ست که کاربران با ثبت کلیه اطلاعات هویتی (اطلاعاتی در حد افتتاح حساب و یا حتی بیشتر از آن) و با پرداخت ریال از موسسات مالی دولتی نسبت به تهیه آن اقدام کنند که البته برای خریدهای خرد می توان از آن استفاده کرد.
این ارز برای پرداخت کنندگان مالیات در پی خواهد داشت ، قابلیت استخراج ندارد و بر اساس بلاکچین خصوصی طراحی شده است.کاربران در این فضا هیچ اطلاعی از دیگر تراکنش ها ندارند و تنها حاکمیت یا مقام تعیین شده می تواند آن را رصد کند.
متمرکز بودن
رمزارز ملی بر بستر بلاک چین عرضه شده است اما یک بلاک چین خصوصی.
این یعنی تایید تراکنش ها ، ارائه کیف پول ، بسترهای پرداخت ، صلاحیت خرید و فروش و… همه و همه باید تحت نظارت یک قدرت مطلق باشد در حالی که رمزارزهای جهانی کاملا بر خلاف این عمل کرده و همه این موضوعات را بر عهده کاربران می گذارند و به همین دلیل غیر متمرکز خوانده می شوند.
حاکمیتی بودن
با توجه به این که از مهم ترین اصول ارزهای دیجیتال این است که هیچ فرد یا نهادی نتواند شبکه را طبق خواست خود مدیریت کند ، مدیریت بانک مرکزی بر ارزملی ایران به شدت باعث بدبینی مردم خواهد شد.
عدم قابلیت نقد شدن و انتقال آسان
ارزهای دیجیتال جهانی به راحتی قابل تبدیل به یکدیگر هستند.اما ارز دیجیتال ایرانی چنین قابلیتی ندارد. ارزملی بر پایه ریال است ، ریال ایران قابلیت خرید و فروش در بازار جهانی را ندارد پس برای رمزارز صادر شده بر پایه آن نیز شرایط همین است!
متاسفانه رمزارز ملی ایران تنها قابل استفاده در داخل ایران است.
ارزش وابسته به ریال
ارزش ارزهای جهانی با توجه به تعهد کاربران و علاقه آن ها به یک ارز تعیین می شود اما ارزش ارز دیجیتال ملی به ریال وابسته است یعنی با تغییرات ریال ارزش ارز ملی هم تغییر خواهد کرد در نتیجه ارز ملی به طور کلی با ارزهای دیجیتال رایج متفاوت است و ماهیتی بسیار ضعیف دارد.
رمزارزهای آزمایشی ایرانی :
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حاشیه هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت در مورد رمزارزهای طراحی شده ایرانی گفت :
بانک مرکزی در خصوص استفاده از این رمزارزها نظر خواهد داد. ۴ یا پنج مدل آزمایشی و پیاده سازی شده از رمزارزها وجود دارد که با توجه به نظر بانک مرکزی در مورد آن ها ، ادامه مراحل انجام خواهد شد.
محمد جواد آذری جهرمی در مورد مقاومت بانک مرکزی در برابر بلاک چین گفت :
بلاک چین تمرکزگریز است و بانک مرکزی نهادی است متمرکز. پس مسلم است که بلاک چین در تعارض با مقررات بانک مرکزی قرار دارد و نمی توانیم انتظار داشته باشیم بانک مرکزی مروج بلاک چین شود!
اما بانک مرکزی باید نحوه تعامل درست و استفاده مناسب از این ساختار را پیدا کند و همین که این بانک در مورد این فناوری همایش برگزار می کند و آن را بررسی می کند یعنی رویکرد مثبتی نسبت به آن دارد. ارز دیجیتال ملی
به عنوان نمونه به بررسی یکی از رمزارزهای داخلی می پردازیم:
ارز دیجیتال ملی پیمان
شرکت ققنوس با همکاری بانک های ملت ، ملی ، پاسارگاد و پارسیان رمزارز پیمان را با پشتوانه طلا طراحی و معرفی نموده است. به زودی می توانیم با استفاده از نرم افزارهای گوشی موبایل و وب سایت ها از این رمزارز برای معاملات استفاده کنیم.
پیشتر در مراسمی با حضور معاون مرکز آمار و فناوری اطلاعات ، قوه قضائیه و مدیران عامل چند بانک معتبر از رمزارز پیمان و یک شبکه توکن که رمزارز گفته شده بر بستر آن کار می کند رو نمایی شد. پس از نهایی شدن مقررات در زمینه رمزارزها و رمزارز ملی ، رمزارز پیمان می تواند فعالیت خود را شروع کرده و توسعه بخشد. قرار بر توزیع یک میلیارد واحد ارز دیجیتال بر روی بستر نام برده شده می باشد. به میزان ۲ کیلو طلا تامین شده و بر اساس معادل طلا، ارز دیجیتال پیمان در اختیار متقاضیان قرار خواهد گرفت.
گفته می شود فرابورس نیز قرار است میزبان ارز دیجیتال ملی شود.
با توجه به گفته های فاطمی مدیرعامل پیمان ، هدف اصلی توکنایز کردن دارایی هایی مانند دارایی های ملکی علی الخصوص اموال مازاد بانک هاست و در مرحله بعدی کلیه دارایی ها را در بر می گیرد.
توکن می تواند در قالب کیف پول در اختیار مردم قرار گیرد و با سرعت بخشیدن به نقل و انتقالات انگیزه مردم برای مشارکت بیشتر خواهد شد.
طبق نظر آقای فاطمی اگر دارایی های منجمد در مسیر تولید قابل تبدیل به پول نقد شوند دغدغه اقتصاددانان در مورد ایجاد تورم برطرف شده و علاوه بر آن ارزش افزوده ملی ایجاد می شود. به نظر می رسد در زمینه ارزهای دیجیتال باید بسیار مراقب بوده و همه اثرات جانبی را بررسی کنیم تا مشکلاتی که با بانکداری الکترونیک داشتیم مجددا پیش نیاید.
مدیر عامل بانک پارسیان در مورد رمزارز ملی پیمان گفته بود:
سپیدنامه ققنوس یک نام اساطیری از ایران ، چین ، یونان و مصر است که به امید خدا قرن جدیدی محسوب می شود و می تواند به اقتصاد ملی در کنار حاکمیت کمک کند.
مدیر عامل بانک ملی نیز از این که این رمزارز با وجود مخالفت های فراوان و با همکاری ۴ بانک اجرایی و به سرانجام رسیده اظهار خرسندی کرد و نگاه بانکداری کشور را رو به جلو دانست. ارز دیجیتال ملی
مزیت های رمزارز ملی ایران چیست؟
قبلا در مورد مزایا و معایب رمزارز های ملی صحبت کردیم . در این قسمت مزایای رمزارزملی ایران را با توجه به شرایط داخلی بررسی می کنیم.
ایجاد رمزارز ملی اولین حرکت بانکداری ما به سمت فناوری بلاک چین است که امید است زمینه ساز اقدامات مفیدتر و موثرتری در آینده شود.
- استفاده از رمزارز ملی باعث کاهش استفاده از کاغذ، مدیریت میزان نقدینگی ، قابلیت جذب سرمایه گذاری و ایجاد بستر KYC(فرآیند احراز هویت مشتری) روی بستر بلاک چین می شود.
- در کشور چیزی بیش از ۷۰ درصد مردم املاک و دارایی هایی دارند که اگر کودتایی اتفاق بیفتد همه این دارایی ها ضبط خواهد شد ، همگام شدن با رمزارزهای جهانی و استفاده از فناوری بلاکچین این مشکل را مرتفع کرده و در این صورت هیچ کس حق مصادره اموال مردم را ندارد. با استفاده از بلاک چین واسطه ها از کسب و کارها حذف می شوند و پرداخت و تسویه تراکنش ها برخلاف سیستم فعلی به صورت همزمان و با سرعت بالا انجام می شود. حقوق مالکیت معنوی هنرمندان نیز با استفاده از بلاک چین به درستی رعایت می شود و هزاران کاربرد دیگر .
در واقع بلاک چین خدمتی ست در اختیار همه مردم که هر چه زودتر به آن بپیوندیم بیشتر از مزایای آن بهره مند می شویم. درست است که به عقیده بسیاری از مخالفان رمزارز ملی که تعدادی از خصوصیات رمزارزهای جهانی را ندارد در واقع ناقص است اما به هر حال بودنش بار هم اوضاع را بهتر می کند.
- کارشناسان اقتصادی می گویند ورود به دنیای ارزهای دیجیتال یک باید است و مسئله کم اهمیتی نیست که بتوانیم آن را رد کنیم. پیداست که کشور ما قصد همگام شدن با ارزهای جهانی را ندارد در این شرایط امیدواریم وجود رمزارز ملی کمک کننده باشد و حتی منجر به پیوستن صحیح و اصولی ما به بازار رمزارزهای جهانی شود
- سهولت در ارتباطات تجاری و اقتصادی
با وجود ارزهای دیجیتال معاملات اقتصادی بسیار ساده تر صورت می گیرد، مراجعه به بانک ، استفاده از کاغذ و… حذف خواهد شد و تراکنش ها بسیار سریع انجام خواهد گرفت. ارز دیجیتال ملی