پیامد ژئوپلیتیکی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی

سیستم پرداخت الکترونیکی ارز دیجیتال چین در صدر اخبار پیرامون ارزهای دیجیتال

از یک سو، این ارز پیشنهادی نه تنها تهدید محسوب می شود بلکه قصد دارد موقعیت دلار آمریکا را به عنوان ارز ذخیره جهانی تهدید کند و به طور بالقوه بتواند آن را از بین ببرد. با این حال، برای درک اینکه یوان دیجیتال در این کار چقدر موفق است، درک سلسله مراتب فعلی ارزهای ذخیره مهم است.

نفوذ جهانی

کشورها از دهه ۱۴۵۰ برای وضعیت ارزی ذخیره جهانی رقابت می کردند. این وضعیت مزایای خوبی به همراه دارد: نه تنها کشورهایی که واحد پولشان ارز ذخیره جهانی است، به دلیل کمبود هزینه های ارزی هزینه های تجاری کمتری دارند، بلکه به طور کلی آنها به نرخ های کمتری برای وام نیز دسترسی دارند. در حالی که این باعث افزایش دسترسی به سرمایه برای گسترش بیشتر می شود، اما در صورت برداشت بیش از حد این وام ها می تواند نتیجه معکوس نیز بدهد. مهمتر از همه، از آنجا که طرف های وام دهنده می توانند از طریق تحریم ها و تعرفه ها قدرت را اعمال کنند، آنها دارای قدرت سیاسی قابل توجهی در سطح جهانی هستند.

دلار آمریکا از سال ۱۹۲۰ و پس از جنگ جهانی اول، ارز ذخیره جهانی بوده است. اکنون، با گذشت ۱۰۰ سال از وضعیت ارز ذخیره، تنش بر سر سلطه آن در حال افزایش است. بسیاری از کشورها از زندگی در دوران پادشاهی ایالات متحده خسته شده اند و بیش از ۱۱۱ سال است که هیچ ارز ذخیره جهانی موفق به حفظ این موقعیت نیست.

چین سال هاست که در خط مقدم مبارزات ضد دلار قرار دارد. با توجه به صعود سریع یوان در بازارهای جهانی به طوری که تنها در سه سال از جایگاه ۱۲ به چهارم رسیده، چنین چیزی می تواند یک تهدید جدی باشد. اکنون، یوان نقش مهمی در امور مالی جهانی دارد، اما فاصله زیادی با موقعیت ذخیره جهانی دارد. طبق گزارش صندوق بین المللی پول در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ حدود ۶۱٫۹۹ درصد از ذخایر جهانی متعلق به دلار بوده است، در حالی که تنها ۲٫۰۲ درصد از آن به متعلق یوان بوده است.

آیا یک یوان دیجیتال کافی خواهد بود؟

در حالی که CBDC چین توسط همه تحت نظارت است، تعداد کمی احساس می کنند که برای جایگزینی دلار کافی است. با این حال، این بدان معنا نیست که باعث پایین آمدن موقعیت دلار و یورو نمی شود – دو ارز مهم امروز.

ارز دیجیتال بانک مرکزی، در میان مزایای دیگری که دارد، از حواله و برنامه ریزی سریعتر و ارزان تری برخوردار است. اگر بتوان تجارت را ساده و هزینه ها را با ارزهای جدید کاهش داد، بدون شک صورتحساب در ارز دیجیتال بانک مرکزی دنبال خواهد شد. در حالی که هنوز باید اعتماد به این فناوری جدید جلب شود، یک راه اندازی موفقیت آمیز می تواند این ارز را به سرعت در صدر ارزهای ذخیره جهانی قرار دهد. با توجه به اینکه چین در صدر اقتصادهای بزرگی قراردارد که به دنبال راه اندازی ارز دیجیتال خود هستند، به همین دلیل یوان دیجیتال شایسته توجه است.

با این وجود، بین مزایایی که ارز دیجیتال بانک مرکزی وعده داده و نقشی که چین به عنوان بزرگ ترین صادر کننده جهان برای افزایش استفاده از کشور بازی می کند، یوان هنوز هم چندین مانع برای تسلط بر بازارهای جهانی دارد.

اولین مانع یوان، اندازه بسیار زیاد شکاف بین این ارز و دلار است. با این حال، با توجه به صعود سریع یوان و موقعیت چین به عنوان صادر کننده برتر جهان، توانایی این ارز برای انجام جهش های بزرگ را نباید دست کم گرفت. علاوه بر این، افزایش بی ثباتی سیاسی در ایالات متحده و افزایش سرسام آور نرخ بیکاری در نتیجه شیوع همه گیری ویروس کرونا و سایر بحران ها می تواند برای این ابرقدرت عالی باشد.

با این حال، مسئله اصلی دیگری که چین با آن روبرو است، مسائل  سیاسی است. در حالی که تلاش ملت برای استقرار دلار ذاتاً سیاسی است – با هدف بالا بردن کیفیت زندگی برای کاهش خطر انقلابی دیگر و کاهش نفوذ سیاسی ایالات متحده – نظر جهانی درباره دولت چین، چندان مثبت نیست.

علاوه بر این، عاملی که به چین اجازه می دهد خیلی سریعتر از سایر کشورها (چقدر یکپارچه دولت است) بر روی ارز دیجیتال بانک مرکزی خود حرکت کند، منافع خارجی را نیز محدود می کند.

در حال حاضر نگرانی هایی درباره حریم خصوصی در چین وجود دارد که می تواند با اقدام ملی برای برداشت پول نقد افزایش یابد، اگرچه احتمالاً انجام این کار زمان زیادی طول می کشد است. بعلاوه، در حالی که ناشناس بودن قابل کنترل بخشی از سیستم پیشنهادی DCEP است، بانک خلق چین همچنان به کلیه اطلاعات هویت و تجارت دسترسی خواهد داشت. احتمال استفاده کسب و کارهای ایالات متحده و اروپایی از ارز دیگری که منجر می شود اطلاعات زیادی از آنها در حین قدم گذاشتن در بازارهای جهانی درز کند، بسیار کم است.

اما این بدان معنا نیست که با ارائه یک سیستم پرداخت سریعتر، ارزان تر و راحت تر، یوان دیجیتال بخشی از سهم بازار را به خود جلب نخواهد کرد.

دومین ارز برتر؟

یوان دیجیتال ممکن است در جایگاه نخست قرار نگیرد، اما با کاهش رشد یورو که بیست سال از زمان رونق آن می گذرد، آیا یوان می تواند رتبه دوم را کسب کند؟

بانک مرکزی اروپا یا ECB در این زمینه بسیار عقب تر از چین بوده است. اکنون، با راه اندازی یوان دیجیتال (اگرچه هیچ کس به طور دقیق نمی داند که چه زمانی این اتفاق می افتد)، یورو می تواند با خسارت بیشتری نسبت به ارزهای دیگر روبرو شود.

همانطور که فیلیپ سندنر (Philipp Sandner)، استاد و رئیس مرکز بلاک چین مدرسه فرانکفورت به dGen گفت، “واکنش ECB بسیار کند بوده است.” او اضافه کرد:

“با توجه به لیبرا و DCEP، بانک مرکزی اروپا باید سریعاً واکنش نشان دهد تا موقعیت ژئوپلیتیکی خود را حفظ کند.”

طبق گفته صندوق بین المللی پول، اگر یوان دیجیتال بتواند به سرعت در رده های ارزهای ذخیره ای صعود کند، یورو می تواند با حفظ سهم ۲۰٫۰۵ درصدی از ذخایر خود در سه ماهه اول ۲۰۲۰ از موقعیت خود خارج شود.

اگرچه این مسئله ممکن است اروپا را به میزان کمی تحت تأثیر قرار دهد، اما کسب و کارهای اروپایی در تجارت بین المللی کمتر  در معرض توجه قرار می گیرند.

علاوه بر این، بیرون کشیدن یورو از قدرت های جهانی می تواند یک جنگ ارزی واقعی باشد. در صورت تحقق این مسئله، دلار در موقعیت محکمی باقی می ماند و هنوز هم اکثر مردم جهان به آن اعتماد می کنند. با این حال، اگر ارز جدید تسویه حساب های تجاری سریعتر و ارزان تری را ارائه دهد، در دهه آینده ممکن است نبردی بین این دو وجود داشته باشد، در حالی که هر کشوری در تلاش  برای رسیدن به پیشرفت چین است.

در حالی که نگرانی ها درباره دولت چین همچنان وجود دارد، میزان قدرتی که وضعیت ذخیره ارزی جهانی به همراه دارد، همیشه باعث خواهد شد که در یک موقعیت برتر و بسیار مورد پسند و مورد احترام قرار گیرد.

با این حال، با توجه به زندگی دیجیتالی روز افزون ما و پیشرفت هایی که ارزهای دیجیتال نوید می دهند، باید اقدامات لازم برای انتقال پلتفرم عقب مانده ما به آینده انجام شود. با نزدیک شدن به عرضه یوان دیجیتال در ۱۰ سال آینده، سایر ارزهای برتر باید از این الگو پیروی کنند یا صرفا به عنوان یادگاری از یک دوره گذشته باقی بمانند.

اگرچه انتظار نداریم که یوان دیجیتال برای خنثی کردن برداشت فعلی از دولت چین کافی باشد، اما اینکه چین تنها اقتصاد بزرگی است که ارز دیجیتال بانک مرکزی در اختیار دارد، می تواند برای پیشی گرفتن یوان از یورو کافی باشد.

بر اساس تجزیه و تحلی dGen، اگر اروپا ارز دیجیتال خود را در ۱۰ سال آینده راه اندازی نکرد، یوان دیجیتال و ادامه وابستگی به دلار، یورو را از با اهمیت بودن خارج می کند.

در سطح جهانی، حتی اگر یوان دیجیتال نتواند به مقام اول برسد، یک رقابت مستقیم بین چین و ایالات متحده برای کسب این مکان فقط یک جنگ ارزی را افزایش می دهد. اگر سایر کشورهای بزرگ سیستم های پرداخت رقابتی را راه اندازی کنند، این جنگ می تواند مختل شود و تنوع ایجاد کند.