میزان بدهی جهانی از ۲۵۰ هزار میلیارد دلار فراتر رفته است. سازمان امور مالی بین الملل اعلام کرد این میزان ۳۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی است. بدهی بازارهای نوظهور نیز نیز به رکورد ۷۱٫۴ تریلیون دلار، یعنی ۲۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی رسیده است.
این موضوع زنگ خطر را به صدا در آورده است. علاوه بر این، پیش بینی می شود که تا انتهای سال این رقم برابر با ۲۵۵ تریلیون دلار شود یا اینکه برابر با ۳۲٫۵۰۰ دلار برای هر فرد یا ۱۲٫۱ میلیون دلار به ازای هر بیت کوین باشد.
اما آیا این بدهی کل واقعا بد است؟ مسلما بدهی می تواند محرک رشد باشد، به یک کشور این امکان را دهد تا به ساخت جاده ها، پل ها، کانال ها و دانشگاه ها اقدام کند و همچنین حقوق های بازنشستگی را پرداخت کند و از رفاه بیشتر کشور اطمینان حاصل کند. این امر می تواند سطح زندگی یک ملت را بالا ببرد. دیلان ریدل (Dylan Riddle) سخنگوی IIF در این خصوص به کوین تلگراف گفت:
این سطح از بدهی جای نگرانی دارد زیرا نشان دهنده انباشت بدهی های گسترده در دهه گذشته است. پس از رکود آخر، بدهی جهانی تقریبا ۷۵ تریلیون دلار افزایش یافته است.
با این حال، ممکن است اوضاع چندان بد نباشد. همانطور که ویلیام دی لستراپس (William D. Lastrapes)، استاد اقتصاد دانشگاه جورجیا به کوین تلگراف گفت:
نمی‌توان گفت که بدهی جهانی ۲۵۵ تریلیون دلاری بسیار زیاد است. این مسئله به این بستگی دارد که کدام کشورها در این امر مشارکت می کنند که به نظر می رسد عمدتا این بدهی مربوط به آمریکا و چین است و بسیاری از عوامل دیگر این موضوع دخیل هستند.
چالش مربوط به بدهی این است که چه مقدار به عنوان بدهی بسیار زیاد به حساب می آید. اقتصاددانان سال هاست که معمولا بر سر اصطلاح نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی با هم اختلاف دارند. یکی از مقاله های بسیار تأثیرگذار در اوایل دهه جاری، حداکثر این نسبت را بر روی ۹۰ درصد قرار داده است. یعنی هنگامی که حجم بدهی بیشتر از ۹۰ درصد تولید ناخالص داخلی شود، رشد اقتصادی کشور به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
این مقاله با عنوان “رشد در زمان بدهی” توسط کارمن راینهارت (Carmen Reinhart) و کنث روگوف (Kenneth Rogoff) و در هنگام بحران اقتصادی کشور یونان منتشر شد. این مقاله به مسئولان عمومی و نیمه عمومی (شامل مسئولان صندوق پول جهانی) تلنگر زد تا در خصوص واکنش به معضل بدهی یونان، از برنامه محرک اقتصادی به برنامه ریاضت اقتصادی تغییر موضع دهند.
این مقاله همچنین حملات شدیدی را به سوی خود جلب کرده است که برجسته ترین آن از طرف پائول کروگمن (Paul Krugman)، اقتصاددان و برنده جایزه نوبل صورت گرفت. وی به انتقاد از “جنون ریاضت” پرداخت که این مقاله بین سیاست گذاران پخش کرده است و آنها را برای اشتباه گرفتن همبستگی با علیت سرزنش کرد. در این خصوص، لستراپس به کوین تلگراف گفت:
بدهی عمومی ذاتا چیز بدی نیست و به دولت ها اجازه می دهد تا زمانبندی هزینه های خود را از زمانبندی درآمدهای مالیاتی خود جدا کنند. دولت ها بدون قابلیت وام گرفتن فقط می توانند مالیات های جمع آوری شده را خرج کنند که به طور کل مطلوب نیست. (برای مثال به سرمایه گذاری عمومی در زیرساخت ها فکر کنید).
در مقابل، نسبت بدهی پایین هیچ تضمینی برای اقتصاد سالم نیست. همانطور که لستراپس خاطرنشان کرده است، بدهی دولت ونزوئلا در سال ۲۰۱۷ تنها ۲۳ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور بوده است، با این حال، اقتصاد آن سال هاست که در آشفتگی بوده است. هنوز برخی از افراد جامعه ارزهای دیجیتال نسبت به سقوط قریب الوقوع اقتصادی شک دارند. وینی لینگام (Vinny Lingham) ، مدیرعامل پلتفرم هویت بر بستر بلاک چین سیویک (Civic) گفته است:
ما مدت هاست از زمان ترکیدن این حباب عبور کرده ایم. این اتفاق باید مدت ها قبل رخ می داد. ما اکنون در شرایط کشف نشده و نامشخصی قرار داریم.
لینگام عنوان کرد با توجه به اینکه بدهی جهانی سازمان امور مالی بین الملل در حال حاضر ۳۲۰ درصد است و بسیار فراتر از سقف ۹۰ درصدی روگوف می باشد، به نظر می‌رسد که مدل نسبت بدهی دارای نقص است. بنابراین یک مدل بدهی جدید که واقعیت را نشان دهد مورد نیاز می باشد. لینگام گفت شرایط غیرقابل پیش بینی شده است.
به نظر می رسد باور این موضوع سخت است که زندگی با پول قرض گرفته شده برای همه خوشایند نباشد. همانطور که IIF خاطرنشان کرده است، با وجود فرصت محدود برای برای تسویه حساب های پولی بیشتر، هزینه خدمات بدهی محدودیت فزاینده ای برای سیاست های مالی خواهد بود. لستراپس طور دیگری فکر می کند. وی عنوان کرد:
بدهی دولت هنگامی مشکل ساز می شود که به نظر برسد جمع آوری مالیات های آینده برای بازپرداخت بدهی کافی نباشد. عقب افتادن بدهی نشانه عدم مسئولیت مالی است و به توانایی یک کشور برای قرض گرفتن در آینده آسیب می رساند.
لستراپس اضافه کرد: برای کشوری مانند ایالات متحده که بدهی خود را پشتیبانی می کند و رشد پایدار داشته و همچنین مؤسسات اقتصادی و مالی قوی دارد، لزوماً وجود مقادیر زیاد بدهی مشکل به حساب نمی آید. این واقعیت که امروز نرخ بهره و بازده خزانه پائین مانده اند ، این دیدگاه را تقویت می کند. اما شرایط ایالات متحده لزوماً منعکس کننده وضعیت جهان در حال توسعه نیست. کشورهایی مانند آرژانتین، ترکیه و ایران ممکن است نتوانند بدهی خود را تأمین کنند و به تبع آن مانع از سرمایه گذاری در زیرساخت ها، آموزش، بهداشت و سایر نیازها می شوند.
آیا با ترکیدن این حباب، قیمت بیت کوین افزایش می‌یابد؟
کوه بدهی جهانی که توسط IIF به آن اشاره شده بود ، توجه جامعه ارزهای دیجیتال را نیز به خود جلب کرد. تصور برخی این است که قیمت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در صورت ترکیدن حباب بدهی، می تواند افزایش یابد. همانطور که اریک وورهیس (Erik Voorhees) با توجه به بدهی ایالات متحده و وضعیت بالقوه ای که شرکت ها قادر به بازپرداخت بدهی های خود نخواهند بود، گفته است: ارز سنتی محکوم به مرگ است. ببینید سر ارزهای دیجیتال چه اتفاقی رخ می دهد.
این موضوع هم چنان جای بحث دارد. لینگام گفت واقعیت این است که اگر کل دنیا فردا تصمیم بگیرد که ارز سنتی را کنار بگذارد و بیت کوین را بپذیرد، ارزهای دیجیتال نمی توانند این شرایط را مدیریت کنند. بیت کوین فاقد مقیاس پذیری است و در مقایسه با مسترکارت که قادر به پردازش ۵۰٫۰۰۰ تراکنش در ثانیه است، بیت کوین تنها قادر به پردازش ۷ تراکنش در ثانیه است. هزینه تراکنش یک بیت کوین ممکن است که به هزاران دلار برسد.
گفته می شود که بسیاری از طرفداران ارزهای دیجیتال می توانند فروپاشی سیستم بانکی پست برتون وودز (Post-Bretton Woods) و جایگزینی آن با بیت کوین به عنوان ارز ذخیره جهانی متصور شوند. وایت پیپر ماه ژانویه اقداماتی را بیان کرده است که با انجام آنها، این اتفاق خواهد افتاد، هرچند ابتدا نیاز است تا قیمت بیت کوین افزایش بسیار زیادی داشته باشد. وی گفت:
اگر قیمت بیت کوین به ۱۰ میلیون دلار صعود کند، می تواند یک ارز پایدار را در اختیار جامعه جهانی قرار دهد، جایگزین ارزهای سنتی شود و به عنوان ارز ذخیره دنیای ناکارآمد از تورم یا کاهش نرخ ارز عمل کند. در آن صورت بیانگر مفهوم واقعی ذخیره ارزش خواهد بود. اما چرا ۱۰ میلیون دلار؟ بیت کوین با این قیمت، ذخیره کافی برای کاهش بار بدهی جهانی را ارائه می دهد. لینگام در این باره گفت:
در این صورت ارزش بازار بیت کوین به ۱۸۰ تا ۲۱۰ تریلیون دلار خواهد رسید که البته به زمان آن بستگی دارد. با فرض اینکه در آن زمان، بدهی جهانی به ۵۰۰ تریلیون دلار رسیده باشد، بیت کوین می تواند ذخیره ۴۰ درصد بدهی جهانی باشد. به یاد داشته باشید که بدهی جهانی طی ۲۰ سال گذشته ۳۹۴ درصد رشد کرده است.
آیا این احتمالی واقعی است؟ شاید نه. علاوه بر شرایط دیگر، بیت کوین باید تمام آلت کوین های دیگر را از سر راه بردارد، زیرا این آلت کوین ها باعث کاهش تقاضا برای بیت کوین می شوند. همچنین هنگامی که قیمت بیت کوین بین ۱۰۰٫۰۰۰ تا ۴۰۰٫۰۰۰ دلار است باید از طلا سبقت بگیرد.
همچنین، توسعه دهندگان بیت کوین مجبورند وعده های خود را در مورد سرعت، شفافیت و هزینه عمل کنند. لینگام همچنان معتقد است که شرکت های بزرگی نظیر اپل و گوگل هنوز از دلارهای آمریکا استفاده می کنند. هنگامی که آنها به سمت استفاده از بیت کوین روی آورند می توانیم در این خصوص صحبت کنیم.
آرمان شهر ارز دیجیتال اغلب بیانگر این موضوع است که ارزهای فیات مانند دلار فقط یک قرارداد و کنوانسیون اجتماعی هستند و هیچ چیزی در پشت آنها نیست، حداقل از سال ۱۹۴۴ که از طلا جدا شد. اما طبق گفته کروگمن این موضوع کاملا درست نیست. وی گفت:
در نهایت، با این واقعیت که دولت آمریکا دلار را به عنوان پرداخت بدهی های مالیاتی پذیرفته است تعهدات نیز قابل پشتیبانی می‌باشد زیرا در دست دولت است. ارزهای فیات ارزش اساسی دارند زیرا مردان با اسلحه این گونه می گویند و این بدان معنی است که اگر مردم باور خود را از دست بدهند، این حباب نیز بترکد.
نقش کمرنگ تر برای ارزهای دیجیتال؟
اکنون تصور کنید که بیت کوین به زودی جایگزین دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی نخواهد شد. در این صورت آیا نقش مثبت و کارآمدی برای ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین در مقابل بدهی جهانی وجود دارد؟ ریدل از IIF در این باره به کوین تلگراف گفت:
“ارزهای دیجیتال در حال حاضر هیچ نقشی ایفا نمی کنند ، با این حال راه حل های فناوری مانند بلاک چین می توانند روزی به طور بالقوه برای افزایش شفافیت بدهی در سطح جهانی استفاده شوند.”
برای مثال، این راه حل ها می توانند وام دهی بخش خصوصی به کشورهای کم درآمد آسیب پذیر یا هر نوع وام دهی دیگر باشد. طبق گزارش IIF، شفافیت بیشتربه نوبه خود نظارت بهتر، کمک بیشتر برای مبارزه با فساد و پشتیبانی از پایداری بدهی را فراهم خواهد آورد.
بدهی های عمومی ثبت شده در بلاک چین می تواند ارزیابی خطرات همراه با بدهی و اجتناب از مشکلاتی نظیر رسوایی اخیر اوراق قرضه در کشور موزامبیک را برای وام دهندگان و وام گیرندگان آسان تر کند، جایی که دولت آن کشور نتوانسته وام های بدهی ۱٫۲ میلیارد دلاری به صندوق بین المللی پول را به عنوان بودجه مورد نیاز خود آشکار کند.
به طور خلاصه، اگرچه نسبت بدهی از نظر تاریخی بسیار بالا است، اما هنوز هم ممکن است نشان دهنده سقوط قریب الوقوع جهانی نباشد. علاوه بر این ، نباید براساس گفته برخی، بیت کوین را جایگزین دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی در حال حاضر و یا هر زمان دیگری دانست. اما، در آینده نزدیک، روشهای مفیدی مانند پشتیبانی از شفافیت وام دهی در بازارهای نوظهور وجود دارد که فناوری ارزهای دیجیتال و بلاک چین می تواند بر بدهی جهانی تأثیر بگذارد