از زمان پیدایش بیت کوین، شور و هیجان پیرامون فناوریهای غیرمتمرکز به شکل تصاعدی افزایش پیدا کرده است. با این حال، ظهور ارزهای دیجیتال به شکلگیری بسترهای درآمدزایی در حوزه رو به رشد بلاک چینهای عمومی به ویژه اتریوم انجامیده است.
ارزجو : احتمالات فرضی درباره آنچه که سیستمهای جدید میتوانند برای بشر انجام دهند حالا دیگر به طور دقیق و مشروح مورد بررسی قرار میگیرند. بیت کوین که ارزش بازاری آن در زمان نگارش این گزارش ۴۰ میلیارد دلار است همچنان باارزشترین و پرطرفدارترین ارز دیجیتال تا به امروز به شمار میرود. با این حال، ظهور ارزهای دیجیتال به شکلگیری بسترهای درآمدزایی در حوزه رو به رشد بلاک چینهای عمومی ــ به ویژه اتریوم ــ انجامیده است.
اتریوم که همین ۲ سال پیش در قالب فروش جمعی بسیار موفق پای به عرصه گذاشت به موفقیتهای نجومی دست پیدا کرده است. این پلتفرم در میان برنامهنویسان، مؤسسات، و برخی از سازمانهای بزرگ در سطح دنیا نظیر بریتیش پترولیوم، تویوتا، اینتل، مایکروسافت، و غیره مورد استقبال قرار گرفته است.
جذابیت اصلی بلاک چینهای عمومی نظیر اتریوم نه به خاطر ماهیت فنی آنها بلکه مشخصاً به خاطر ماهیت «اجتماعی ـ فنی» آنها است. مهمترین بُعد دگرگونکننده اتریوم رشد «داراییهای توکنی» است که در راستای ایجاد پلتفرمهای توأم با مشوق بر روی زنجیره عمومی اتریوم ایجاد شدهاند؛ بر روی این پلتفرمها، کاربران توکن از دارایی خود جهت تعامل با پلتفرم و بهرهگیری از آن استفاده میکنند.
توکنها از مشوقهای چندگانه برخوردارند. اگرچه جذابیت اصلی توکنها به خاطر بُعد فنی آنها است، اما مزیت واقعی آنها در حقیقت اثرگذاری اجتماعی در زمینه خلق کسبوکارهای جدید و جذب سرمایه به شکل جهانی و فرامرزی و بدون نیاز به هرگونه مجوز است. بگذارید برویم سراغ جزئیات.
قراردادهای هوشمند ۱۰۱ــ مقدمهای بر کثرت غیرمعقول
اگر قبلاً درباره اتریوم مطالعه کرده باشید اکنون باید بدانید که این پروژه به صورت بالقوه قادر است مسائل عمده مرتبط با کارایی را در میان انبوهی از صنایع موجود حلوفصل کند و همچنین صنایع کاملاً جدیدی به وجود بیاورد.
در کانون پلتفرم اتریوم «ماشین مجازی اتریوم» (EVM) قرار دارد. این ماشین عبارت است از یک رایانه غیرمتمرکز که قادر است «قراردادهای هوشمند» که جهت اجرا بر روی زنجیره عمومی اتریوم ارائه شدهاند را به اجرا بگذارد.
این قراردادها خود به خود اجرایی میشوند، یعنی اینکه به صورت از قبل برنامهریزی شده به اجرا در میآیند بدون آنکه بتوان آنها را دستکاری یا سانسور کرد (هرچند برخی استدلال میکنند که با توجه به رویدادهای پیشین چنین چیزی غیرممکن نیست. بحث درباره این موضوع از حوصله این گزارش خارج است). این یک مزیت عظیم به شمار میرود که به برنامهنویسان امکان میدهد تا بسیاری از فرآیندها را در حوزههای تجارت الکترونیک، مالی، املاک، قراردادهای حقوقی، و غیره اتوماتیک سازند.
یک سیستم امانی را در نظر بگیرید که در آن «جان» یک محصول را به «ماری» میفروشد؛ وجه پرداختی ماری به وسیله یک قرارداد هوشمند ذخیره میشود و پس از آنکه تحویل کالا به ماری مورد تائید قرار گرفت، وجه مذکور در اختیار جان قرار میگیرد. در قالب این فرآیند، نیازی نیست که یک شخص ثالث بر معامله نظارت کند (مداخله شخص ثالث در واقع عامل اعتماد را به معامله میافزاید و ریسک طرف قرارداد را به وجود میآورد).
به همین نحو، میتوان یک قرارداد هوشمند را متصور شد که به طور خودکار معاملات فراوانی را در بخش بانکی سروسامان میدهد و نیاز به سیستمهای تسویه پرهزینه نظیر شبکه سوئیفت را برطرف میسازد؛ اینگونه سیستمهای تسویه نه تنها مقادیر زیادی از منابع پولی بلکه همچنین سرمایه و خرد انسانی را نیز هزینه میکنند؛ از هوش و خرد انسانی میتوان به نحو بهتری بهره گرفت و آن را صرفاً خرج انتقال ارزش از نقطه الف به نقطه ب نکرد.
ورود توکنهای مبتنی بر پروتکل ERC20
یکی از قابلیتهای اصلی اتریوم این است که به کاربر امکان میدهد تا توکن مختص خود را خلق کند. یک توکن در واقع نمایه ارزش و نوعی دارایی دیجیتال است. برنامهنویسان اتریوم تصمیم گرفتند این فرآیند را استانداردسازی کنند و به همین خاطر «استاندارد توکن» ERC20 به وجود آمد. این استاندارد قرارداد الگو حاوی مجموعهای از کارکردهاست که صدور، توزیع، و کنترل داراییها را به صورت رسمی و استاندارد امکانپذیر میسازد.
استاندارد توکن تعاملپذیری آسان میان اپلیکیشنهای غیرمتمرکز (مبتنی بر زنجیره عمومی اتریوم) و توکنهای خلق شده توسط برنامهنویسان را ممکن و میسر میکند.
فروش توکن اتریوم به چه معناست؟
بسیاری از برنامهنویسان اتریوم را به عنوان پلتفرم اصلی جهت راهاندازی پروژههای جدید انتخاب کردهاند؛ در کانون این فرآیند در واقع عرضه اولیه سکه (ICO) (نامهای دیگری نیز برای آن مطرح است، اما این یکی از همه رایجتر است) قرار دارد که مشابه عرضه اولیه سهام (IPO) است.
عرضه اولیه سکه اساساً یک مکانیسم جذب سرمایه است که به فرد/سرمایهگذار امکان میدهد تا در ازای ارزهای دیجیتال شناخته شده نظیر اتر یا بیت کوین، توکن دریافت کند. در قالب عرضه اولیه سکه در شبکه اتریوم معمولاً توکنهای مبتنی بر پروتکل ERC20 از طریق قراردادهای هوشمند برای کاربران صادر میشود (قرارداد هوشمند مانع آن میشود که فرد/سازمانی که اقدام به عرضه اولیه سکه میکند توکنهای بیشتری در مقایسه با آنچه که در قرارداد مشخص شده خلق کند)؛ این فرآیند به برنامهنویس امکان میدهد تا از امنیت پروتکل اتریوم بهره بگیرد بدون آنکه پیچیدگیها و هزینههای فنی بیشتری متحمل شود. برنامهنویسان بدون نگرانی درباره مسائل امنیتی (البته امنیت قرارداد توکن همچنان در اولویت قرار دارد) میتوانند صرفاً بر روی کارکرد متمرکز شوند و یک تجربه کاربری شستهورفته جهت استفاده از پلتفرم/پروژه خود به وجود بیاورند.
یک هنجار رایج این است که هر تیم جدیدی که امیدوار به جذب سرمایه از طریق عرضه اولیه سکه است یک «گزارش سفید» عرضه میکند و در قالب این سند جزئیات مربوط به آینده شرکت و پلتفرم را ارائه میدهد و فناوری ورای آن را شرح میدهد.
قالبهای گوناگون عرضه اولیه سکه توسط افراد یا سازمانها در حال دگرگونی و تکامل است، اما به باور من در نهایت به یک روششناسی دست مییابیم که توزیع بهینه توکن را تضمین میکند و خروج فوری نقدینگی که به ضرر مشارکتکنندگان در فرآیند فروش جمعی است را امکانپذیر نمیسازد. ( ارزهای دیجیتال )
چه چیزی مردم را هیجانزده کرده است؟
جذابیت آغازین عرضه اولیه سکه به آسانی قابل مشاهده است. به لطف ماهیت بدون مرز و غیرمتمرکز بلاک چینهای عمومی نظیر بیت کوین و اتریوم، انتقال و جابجایی ثروت در سطح دنیا ساده و آسان میشود.
اکنون، از آنجا که انتقال ثروت به شکل بدون مرز و بدون نیاز به مجوز انجام میگیرد، سرمایهگذاری در یک شرکت/معامله خوب برای همگان امکانپذیر است.
توکنها به خودی خود صاحبانشان را از هیچگونه حق ویژه یا سهامی در قالب این پروژهها برخوردار نمیسازند؛ با این حال، توکنها به افراد امکان میدهند تا درباره استقبال و استفاده واقعی از اینگونه سیستمها گمانهزنی کرده و دست به سرمایهگذاری خطرپذیر بزنند. به واسطه این امر، طراحان از نقدینگی و توانایی به ثمر رسانیدن پروژه خود بهرهمند میشوند. توکنها همچنین کاربران/سرمایهگذاران را قادر میسازند تا به هرگونه پلتفرم یا امکاناتی که طراحان پروژه در آینده به وجود میآورند دسترسی داشته باشند. ( ارزهای دیجیتال )
کارآفرینان به کمک توکنها میتوانند پروژههای خود را به مخاطبان جهانی عرضه کنند و سرمایههای سرمایهگذاران زیرک در سرتاسر دنیا که تشنه دستاورد بزرگ بعدی در حوزه فناوری هستند را جذب کنند. دانش فنی، تبلیغ و ترویج توسط طراحان، و بازاریابی محصول نقش کلیدی و مهمی در عرضههای اولیه سکه ایفا میکنند و به ایجاد مجموعهای از استقبالکنندگان اولیه کمک میکنند و به سرمایهگذاریهای خطرپذیر اولیه جهت به حرکت در آوردن پروژه (و جلب توجه کافی جهت آغاز معاملات در صرافیهای معتبر) دامن میزنند.
فروش توکن تا به اینجای کار
ما تا به اینجای کار شاهد بسیاری از موارد پرسروصدای عرضه اولیه سکه بودهایم. در قالب این موارد، شرکت استورجی (Storj) 30 میلیون دلار سرمایه برای پلتفرم ذخیره ابری غیرمتمرکز خود جذب کرد؛ شرکت بریو (Brave) در عرض ۳۰ ثانیه ۳۴ میلیون دلار سرمایه جذب کرد؛ شرکت آراگون (Aragon) در عرض ۲۰ دقیقه ۲۵ میلیون دلار سرمایه جذب کرد؛ و شرکت جناسیس (Gnosis) خالق حراجی معکوس هلندی (Reverse Dutch Auction) در عرض ۱۲ دقیقه ۱۲ میلیون دلار سرمایه جذب کرد.
همچنین نباید شرکت بانکور (Bancor) را فراموش کنیم که در عرض فقط چند ساعت رقم شگفتانگیز ۱۴۰ میلیون دلار را در قالب سرمایهگذاری جذب نمود. ( ارزهای دیجیتال )
اگر ارقام فوق موجب شگفتی شما میشوند، در این زمینه به هیچ وجه تنها نیستید. اما آیا کسی هم پیدا میشود که بخواهد صحت این ارزشیابیها را زیر سؤال ببرد؟ این اولین بار در طول تاریخ است که ما امکان یافتهایم از میان مخاطبان جهانی تقریباً به صورت لحظهای سرمایه جذب کنیم. شاید این اعداد و ارقام در مقایسه با آنچه در آینده رخ خواهد داد به مثابه قطرهای از دریا باشند. با گذشت زمان همه چیز مشخص خواهد شد. تاریخ از حالا به بعد رقم میخورد.
انتخاب یک عرضه اولیه سکه خوب
خلق توکن بر مبنای پروتکل ERC20 کار ساده و آسانی است. یک کار آسانتر این است که به یک تیم طراحی پول داده شود تا الگوهای طراحی عالی و صفحات بازاریابی ایجاد کند. جنبه دشوار سرمایهگذاری بر روی عرضه اولیه سکه در واقع یادگیری چگونگی غربال نمودن این موارد است و تعیین اینکه آیا تیم ورای عرضه اولیه سکه به دنبال عرضه و فناوری و استفاده از آن است یا اینکه صرفاً میخواهد پولی به جیب بزند. ( ارزهای دیجیتال )
اکنون شاید بگویید که سرمایهگذاریهای خطرپذیر امروزی کارشان همین است و البته از جهاتی حق با شماست ــ این همان چیزی است که سرمایهگذاریهای خطرپذیر در ارتباط با آن عالی عمل میکنند. سرمایهگذاری بر روی عرضه اولیه سکه توسط شرکتهایی نظیر بریو (Brave) شاید گزینه امن و ایمنتری باشد. شرکت مذکور یک کسبوکار جاافتاده و برخوردار از یک محصول کارآمد و یک تیم سالم است. اما نسبت ریسک/پاداش آن شاید رضایتبخش نباشد (مخصوصاً اگر به دنبال بازده ۵-۱۰ برابری هستید).
انتخاب یک پروژه عالی هم یک هنر و هم یک علم به شمار میرود ــ تلاش و کوشش بایسته همچنان از همه مهمتر است، مخصوصاً هنگامی که پساندازی که به سختی به دست آوردهاید را در این چنین صنعت غیر قانونمند و پرتلاطمی سرمایهگذاری میکنید. هیچ فرمول شستهورفتهای برای سرمایهگذاری بر روی توکن وجود ندارد؛ در این زمینه باید تصمیم آگاهانه در زمان مناسب اتخاذ کنید. اما شانس و اقبال سراغ آدمهای جسور میرود، اینگونه نیست؟
ریسکهای حقوقی
هرگونه مطلب راهنما درباره عرضههای اولیه سکه باید به مقوله ریسکهای حقوقی نیز بپردازد. همانگونه که قبلاً گفته شد، این صنعت فاقد هرگونه قوانین و مقررات است و همچنین عرصه تاختوتاز فرصتطلبانی است که میخواهند به واسطه تصمیمات ناآگاهانه شما جیبهای خود را پر از پول کنند.
با توجه به آنچه که گفته شد، صرفنظر از اینکه عرضه توکن با چه سروصدایی انجام گرفته است، هیچ چیز نمیتواند مانع آن شود که تیم توسعه با پولی که از این راه به دست آورده فرار را بر قرار ترجیح دهد، مگر آنکه تیم مربوطه از سرمایه اجتماعی برخوردار باشد، امری که شاید مانع فراری برخی شود اما در مورد همه صادق نیست (یادتان باشد حرص و طمع میتواند خیلی کارها کند).
گنجانیدن مکانیسمهای مسدودسازی در قراردادهای هوشمند در حال تبدیل شدن به یک هنجار است، اما سادهاندیشانه است اگر تصور کنیم که چنین تدابیری در این آشفته بازار کفایت میکنند.
از آنجا که در قالب اکثر عرضههای اولیه سکه اعلام میشود که در ارتباط با بازده سرمایهگذاری هیچگونه تضمینی ارائه نمیشود، در نتیجه اگر قیمت توکن به خاطر سهلانگاری یا اقدامات بدخواهانه تیم توسعه به صفر برسد از لحاظ حقوقی هیچ اقدامی نمیتوان صورت داد، به ویژه اگر تیم توسعه بلد باشد چگونه ردپای خود را پاک کند. پس باید حسابی حواستان را جمع کنید.
جمعبندی
این یک مقدمه کوتاه و موجز درباره پدیده رو به رشد توکنهای دیجیتال بود. در مقطع حاضر، سرمایهگذاریهای خطرپذیر و سرمایهگذاران معتبر سنتی تمام تلاش خود را خواهند کرد تا در این صنعت همواره در حال تغییر از نفوذ برخوردار شوند و جای پای خود را محکم کنند؛ در راستای محاسبه ریسک تلاش و کوشش بایسته را صورت دهند؛ و شاید در این مسیر طولانی برندهها را شناسایی کنند.
اما پس از آنکه این پارادایم جدید و قدرتمند کمی بیشتر تکامل یابد، شاید در نهایت به مثابه یک پاسخ جهانی به دره سیلیکون جلوهگر شود ــ البته این بار همه چیز در اینترنت اتفاق میافتد، جایی که همگان میتوانند آزاد و مستقل عمل کنند. ( ارزهای دیجیتال )