“برنا” با بلاک چین نظام بانکی ایران را متحول می کند

همزمان با ظهور و بروز فن آوری بلاک چین، بیت کوین نیز پا به عرصه رقابت های جهانی گذاشت و پس از گذشت بیش از ۱۰ سال کاربردهای این فن آوری توسعه یافته و تنوع بیشتری یافته است که به زیرساخت های شبکه بانکی می توان به عنوان از کاربردی های بلاک چین اشاره کرد.
فن آوری بلاک چین هم ظرفیت های زیادی برای مقابله با چالش های سیستم بانکی سنتی دارد و هم می تواند امکان رشد خدمات نوآورانه جدید مالی را برای سیستم بانکی ایجاد کند.
شرکت خدمات انفورماتیک ایران که مولد تعداد زیادی از سرویس های مالی معروف نظیر شاپرک و شبکه شتاب است اکنون نیز اقداماتی را برای راه اندازی یک شبکه زیرساختی جدید برای سیستم بانکی کشور انجام داده که بر اساس بلاک چین طراحی شده و “برنا” نام گرفته است.
در مجموع می توان گفت که موقعیت هایی که به ذخیره و تثبیت اطلاعات مهم و حساسی نیاز است و باید نسبت به هرگونه تغییر و اعمال نظر، بیمه باشد بلاک چین کارایی دارد.
پس از دگرگونی هایی که دیجیتال ایجاد کرد ثبت و نگهداری اطلاعات مهم و حساس بر روی مراکز داده (Data Center) بزرگ و محافظت شده از سوی سازمان های مرکزی انجام می شود و همچنین این موارد شامل بانک ها و دیتاهای مخصوصشان نیز می شود که موجب تحمیل محدودیت و افزایش هزینه هایی به بانک ها و مردم شده است.
در شراط کنونی باتوجه به فاصله بسیار زیادی که سیستم بانکی ایران با استانداردهای بین المللی دارد شاهد مشقت هایی که بر آن تحمیل شده هستیم. شرکت خدمات انفورماتیک ایران برای رفع این تنگناهای سیستم بانکی، پتلفرمی با عنوان بلاک چین طراحی و ایجاد کرده که پس از گذراندن مراحل قانونی و تثبیت آن به عنوان مبنای قانونگذاری و همچنین بکارگیری آن در بانک مرکزی و سایر بانک های زیرمجموعه آن ، دگرگونی بزرگی در صنعت بانکداری کشور ایجاد می کند.
هدف از راه اندازی برنا (که مخفف بستر نوین اعتماد است) همانند سازی شبکه زیر ساخت بانکی کشور و آسان سازی خدمات رسانی مالی جدید و فن آورانه با بهره گیری از تکنولوژی بلاک چین، عنوان شده است.
برنا فعلا برای احراز هویت و شناسایی مراجعان (KYC) به شکل بین بانکی، صدور و کنترل توکن و رمز ارز خدماتی را ارایه می دهد و در خصوص حسابرسی نیز خدمات پایه ای را پوشش می دهد. چیزی که برنا در اختیار بانک ها، کمپانی های تکنولوژیک و همچنین فعالان صنعت بانکی قرار می دهد یک اکوسیستم باز است و اعضا می توانند در نحوه عملکرد این پلتفرم دخالت کرده و اهداف موردنظر خود را مبتنی بر خدمات پایه ای برنا طراحی کرده و به مراجعان خود بدهند.
برنا با این اقدام خود زمینه لازم را در قالب ساز و کار فنی برای بانک ها و شرکت های فعال در حوزه فن آوری ، فین‌تک ها (Fintech) ایجاد کند و بانک ها با اشتراک با این ساختار فنی بتوانند در یک محیط ایمن (پلتفرم برنا) خدمات موردنظرشان را تعریف و ارتقا دهند.
برنا به دلایلی از جمله تشکیل مجموعه ای از اعضا و موسسه ها برای کنترل فعالیت های تجاری مشترک، تضمین اعتماد متقابل، راه اندازی پایگاه داده اشتراکی غیر اختصاصی، ارتباط بی واسطه و مستقیم بین اعضا و تعریف ارزش مالی و تجاری برای اطلاعات به اشتراک گذاشته از بلاک چین برای تحقق اهداف خود استفاده کرده است.
افزون بر این بلاک چین با ارتقا شفافیت کمکی به حفظ و تثبیت حریم خصوصی کاربران می کند نکته ای که وجود دارد این است که بلاک چین مورد استفاده برنا ، بلاک چینی باز و بی نیاز از اخذ مجوز نظیر بیت کوین نیست ، فقط در این شکل بلاک چین اختصاصی فقط اعضای گزینش شده قادرند در شبکه عضو شوند و حق ثبت و پردازش اطلاعات با تعریف سطوح دسترسی متفاوت، برای این افراد لحاظ شده است.
هرچند که منطقی است که از این نوع بلاک چین برای زیرساخت های بانکی یک کشور استفاده شود و امکان حذف سازمان های مرکزی نظیر بانک مرکزی باتوجه به اینکه ایجاد یک مرکزیت قانونی برای پایه ریزی و تثبیت اعتماد بین اعضای یک شبکه مالی و تجاری ضروری است، وجود ندارد.
و در صورت بهره گیری از بلاک چین در چنین سطح مدیریت شده ای نیز می تواند حرکت بسیار موثری برای رشد شفافیت و حذف رانت اطلاعاتی باشد که خود زمینه ساز راه اندازی سرویس های خلاقانه تری شود که امکان ظهورش با سیستم سنتی غیرممکن است.
بلاک چین کاربردهایی در پلتفرم برنا دارد که از جمله آن می توان به ثبت و ذخیره اطلاعات ثابتی نظیر اطلاعات مربوط به هویت که قابل معامله شدن نیستند، ثبت و حفاظت از اطلاعاتی که می توان آنها را معامله کرد مثل اطلاعات مربوط به انتقال اموال دیجیتال و همچنین تراکنش های مالی و پرداختی و در نهایت با بهره گیری از قراردادهای هوشمند (Smart Contract) روند اجرای فرآیندها و قراردادهای تجاری را خودکار کرد.
اما در خصوص پلتفرم برنا می توان گفت سطوح آن به سه قسمت تقسیم شده و زیرساخت آن را بلاک چین تشکیل داده که بر روی پلتفرم متن باز بلاکچینی هایپر لجر فبریک که معرفی شده از سوی بنیاد لینوکس و شرکت IBM است، گسترش داده شده و پایگاه های داده توزیع شده و گره های تایید کننده اطلاعات در این سطح واقع شده اند.
در سطح میانی که بین سطوح مشترک است بر اساس مشارکت بدون رقیب خدمات پایه ای داده می شود که بیس توسعه بقیه محصولات بلاک چینی در سومین سطح می باشد. سومین سطح پلتفرم برنا برای عوامل بانکی و کمپانی های فین تکی ، نظیر یک سیستم عامل بلاک چینی است که قادر است با بهره گیری از وسایل پایه ای موجود در آن، محصولاتی مختص به خود را و مرتبط با سایر محصولاتی که در بستر برنا ساخته شده ، ایجاد کند.
ابزار پایه ای که در این سطح در اختیار گسترش دهندگان نرم افزارهای خدمات مالی قرار می گیرد ، سرویس هایی نظیر عملیات شناخت مشتری (KYC)، مدیریت و انتشار توکن و حسابرسی است. در بالاترین سطح فضایی رقابتی حاکم است و همه بازیگران بانکی ، صنایع دیگر و حتی فین تک ها قادرند سرویس های مختص به خود را به راحتی با بهره گیری از قابلیت های دو سطح دیگر گسترش دهند و فضای یکدستی را به برنا بیافزایند.
این سطح همچون یک پلتفرم گسترش و عرضه برای سرویس های پولی بلاک چین می باشد و بانک ها می توانند از سرویس ها و محصولات بلاک چینی که از سوی بازیگران گوناگون و حتی استارتاپ ها در قالب اپلیکیشن ها بهره ببرند. با این تفاسیر می توان گفت برنا موازنه تاثیرگذاری را بین همکاری و رقابت برقرار می کند و بهره گیران برنا خودشان زمینه رشد و توسعه این پلتفرم را نیز فراهم می کنند.
گفتنی است که اکنون پلتفرم برنا در سطح وسط، سه نوع خدمات را به گسترش دهندگان خدمات پولی می دهد و یکی از آن خدمات هسته ای است که مربوط به سرویس های نام نویسی کاربران و همچنین احراز هویت آنان است و هسته بعدی نام نویسی است مورد استفاده بانک ها و یا سازمان های مربوطه برای ثبت نام کاربران در سیستمشان واقع می شود.
نام،‌‌ نام خانوادگی، کد ملی، عکس، شماره تلفن همراه و تاریخ تولد به همراه اطلاعات سازمان ثبت کننده، اطلاعات کاربران در این مرحله را شامل می شود. سازمان تایید کننده اطلاعات ، با تایید اطلاعات کاربران و بررسی موارد ثبت شده، این موارد را به شکل هش شده در جریان تراکنشی در بلاک چین تثبیت می کند.
مالکیت اطلاعات کاربران در این سیستم با خودشان است و بانک ها در روند نام نویسی تنها هش این اطلاعات در بلاک چین را ثبت می کنند و اصل اطلاعات نزد کاربر موجود است. همچنین دیگر لازم نیست کاربران دوباره در یک سازمان ثالث روند ثبت نام را بگذرانند بلکه در صورت تمایل قادرند اطلاعات خود را به نهادهای ثالث موجود در این شبکه و متناسب با اطلاعات درخواستی آن نهاد ارایه بدهند.
سپس نهاد ثالث پس از اخذ اطلاعات موردنیاز در جریان یک تراکنش احراز هویت، هشت این اطلاعات دریافت شده را با موارد هش شده ای که حین نام نویسی در بلاک چین ثبت شده بود انطباق می دهد و اگر تفاوتی نبود ، هویت کاربر با موفقیت احراز شده است. هسته دیگری که وجود دارد هسته ایجاد و مدیریت توکن نام دارد که سرویس های راه اندازی و توزیع و انتقال توکن را شامل می شود.
امکان تعریف انواع مختلف توکن و همچنین ارزش گذاری آنها در این هسته فراهم است و افزون بر این می توان فرآیند بهره گیری از توکن ایجاد شده را بر اساس موارد مورد نیاز مسایل گوناگون تعیین و خصوصی سازی کرد. اطلاعات توکنی که ایجاد شده در جریان یک تراکنش تنظیمی (تراکنشی که فقط گره های اصلی شبکه، نظیر بانک مرکزی می توانند انجامش دهند) بر روی بلاک چین ثبت و نگهداری می شود.
بهره گیری از آن برا ی تولید و گسترش توکن های مختلف زیر نظر سازمان های مربوطه از خصوصیت های اصلی این زیرساخت است.(نمونه هایی از آن را می توان وزارت نفت در تولید و توزیع توکن سوخت و انرژی، دولت و تولید و توزیع توکن یارانه و بانک مرکزی و تولید و توزیع رمز ارز ملی معرفی کرد)
بعد از ایجاد نوبت به سازمانی می رسد که مسولیت توزیع توکن را عهده دار است که امکان بهره گیری از این سرویس با تعیین آدرس های دریافت کننده ، توکن ها را پخش کند.
لازم به یادآوری است اطلاعات مربوط به توکن هایی که پخش شدند در جریان یک تراکنش تبادلی بر روی بلاک چین ثبت می شوند.( تراکنش تبادلی را از سوی همه گروه های شبکه می توان انجام داد که به انجام یک عملیات و ذخیره نتیجه اش در شبکه بلاک چین منجر می شود)
همچنین امکان انتقال توکن ها بین یکدیگر برای کاربرانی که توکن هایی در کیف پول خود دارند با فرآیند تراکنش های تبادلی فراهم است و می توان این اطلاعات مربوط به توکن های انتقالی را در جریان یک تراکنش تبادلی بر روی بلاک چین ثبت کرد.
سرویس دیگری که وجود دارد هسته حسابرسی و ذخیره رکورد است که همه وقایع موجود در جرگه فعالیت یک جزء مانند تراکنش و دارایی را ثبت می کند و همه اجزایی که در شبکه وجود دارد را بررسی می کند و ذخیره و نگه داری اطلاعات مربوط به تغییر یک ابزار در جریان یک تراکنش تنظیمی بر روی بلاک چین نیز انجام می شود.
اپلیکیشن موبایل به عنوان رابط کاربری است که کاربران قطعی توسط آن به پلتفرم برنا، بلاک چین و اپلیکیشن های ایجاد شده لینک می شوند و می توانند از فرصت هایی که برای ارایه سرویس های پولی ایجاد شده در آن بهره ببرند.
عمل این اپلیکیشن همانند کیف پول توکن ها است که در خودش کلیدهای خصوصی و عمومی مربوط به آن را دارد و کاربران از طریق آن امکان ارسال و دریافت این توکن ها برایشان فراهم می شود.
امکان ارتباط و تعامل بازیگران مختلف از جمله بانک مرکزی و نهادهای دولتی و همچنین بانک ها ، سازمان ها، کمپانی ها، استارتاپ‌های فین تکی و افراد حقیقی به عنوان گره های شبکه بلاک چین برقرار شده است.
برخلاف شبکه بیت کوین ، در این اکوسیستم توسعه یافته همه گره ها همسطح نیستند و متناسب با وجاهت قانونیشان سطح اختیار و دسترسی های مختلف از پیش تعریف شده در پلتفرم برنا هستند.
به عنوان مثال یک کاربر معمولی نمی تواند توکن جدید یا قرارداد هوشمندی برای خودش در این شبکه راه اندازی کند و یا دسترسی به اطلاعات دیگر کاربران داشته باشد.
چیزی که در این سیستم وجود دارد این است که شفافیت و عدالت بیشتری از سیستم سنتی در آن وجود دارد و ارگان های دولتی مانند وزارتخانه ها و همچنین بانک مرکزی دامنه اختیارات و دسترسی گسترده تری دارند و بعد از آنها دامنه نفوذ ایجادکنندگان این فن آوری همراه با شرکت خدمات انفورماتیک (ISC) به عنوان خالق این پلتفرم قرار دارد که موظف به گسترش زیرساخت ها و همچنین حفاظت از این شبکه هستند.
در سطح میانی این دو بازیگر بانک ها به عنوان افزایش دهندگان خدمات مشترک حضور دارند و در قسمت بعدی نیز بقیه تامین کنندگان فن آوری و فین تک ها می توانند اپلیکیشن ها خدمات پولی خود را با بهره گیری از خدمات اشتراکی موجود در سطح میانی گسترش دهند.
بهره گیری از پتلفرم برنا هم می تواند مزایای زیادی را در نتیجه استفاده از فن آوری بلاک چین داشته باشد و هم تا رسیدن به مرحله کاربردی ممکن است موانع زیادی را داشته باشد.
بنابراین باید دید که این طرح جدید می تواند پاسخگوی مسایل و مشکلات احتمالی که ایجاد می شود باشد و در نهایت در قالب یک پلتفرم بلاک چینی بخش های گوناگون جامعه را به هم لینک کرده و شمار زیادی از مسایل و چالش هایی که اکنون در سیستم سنتی بانکی و پولی موجود است را برطرف کند.
یکی از چالش ها این است که بانک مرکزی و سازمان های دولتی باید تعریف نویی از استانداردها و قوانین این حوزه داشته باشند و دیگری ضرورت آموزش پیکره عریض و طویل نهادهای گوناگون به منظو استفاده از ظرفیت های زیرساخت های جدید است.
به روز شدن سیستم نرم افزاری کنونی ادارات، توسعه زیرساخت بانک ها و موسسه های مالی، نبود نیروی انسانی کافی آگاه نسبت به پلتفرم بلاک چین و افزون بر این نبود الگوی موفق و روشنی در دنیا و در آخر عدم آشنایی شهروندان و حتی کمپانی ها با چگونگی ایجاد امنیت و حفظ حریم خصوصی در زیرساخت های بلاک چینی از دیگر موانع و چالش های موجود می باشد.